دليل بزرگداشت اربعين حسيني چيست؟


حجةالإسلام و المسلمين رسول جعفريان طي مطلبي در خيمه نوشت: اعتبار اربعين امام حسين(ع) از گذشته ميان شيعيان و در تقويم تاريخي وفاداران به امام حسين(ع) شناخته شده بوده است. کتاب «مصباح المتهجد» شيخ طوسي که حاصل گزينش دقيق و انتخاب معقول شيخ طوسي است از روايات فراوان درباره تقويم مورد نظر شيعه درباره ايام سوگ و شادي و دعا و روزه و عباردت است، ذيل ماه «صفر» مي‌نويسد: نخستين روز اين ماه (از سال 121)، روز کشته شدن زيد بن علي بن الحسين است.

روز 20 صفر ـ يعني اربعين ـ زماني است که حرم امام حسين(ع) يعني کاروان اسرا، از شام به مدينه بازگشتند و روزي است که جابر بن عبدالله انصاري، صحابي رسول خدا(ص)، از مدينه به کربلا رسيد تا به زيارت قبر امام حسين(ع) بشتابد و او نخستين کسي است که قبر آن حضرت را زيارت کرد.


در اين روز، زيارت امام حسين(ع) مستحب است و اين زيارت، همانا خواندن زيارت اربعين است.


شيخ طوسي سپس متن زيارت اربعين را با سند به نقل از حضرت صادق(ع) آورده است: السلام علي ولي الله و حبيبه، السلام علي خليل الله و نجيبه، السلام علي صفي الله و ابن صفيه...


اين مطلبي است که شيخ طوسي، عالم فرهيخته و معتبر و معقول شيعه در قرن پنجم درباره اربعين آورده است. طبعا براساس اعتباري که اين روز ميان شيعيان داشته است، از همان آغاز که تاريخش معلوم نيست، شيعيان به حرمت آن، زيارت اربعين مي‌خوانده‌اند و اگر مي‌توانسته‌اند مانند جابر بر مزار امام حسين(ع) گرد آمده و آن امام را زيارت مي‌کردند. اين سنت تا به امروز در عراق با قوت برپاست و شاهديم که ميليونها شيعه عراقي و غير عراقي در اين روز بر سر مزار امام حسين(ع) جمع مي‌شوند.


در اينجا و در ارتباط با اربعين، چند نکته را بايد توضيح داد.


1ـ عدد چهل
نخستين مسأله‌اي که در ارتباط با «اربعين» جلب توجه مي‌کند، تعبير اربعين در متون ديني است. ابتدا بايد نکته‌اي را به عنوان مقدمه يادآور شويم: اصولا بايد توجه داشت که در نگرش صحيح ديني، اعداد نقش خاصي به لحاظ عدد بودن، در القاي معنا و منظوري خاص ندارند؛ به اين صورت که کسي نمي‌تواند به صرف اينکه در فلان مورد يا موارد، عدد هفت يا دوازده يا چهل يا هفتاد به کار رفته، استنباط و استنتاج خاصي داشته باشد. اين يادآوري، از آن روست که برخي از فرقه‌هاي مذهبي، بويژه آنها که تمايلات «باطني‌گري» داشته يا دارند و گاه و بيگاه خود را به شيعه نيز منسوب مي‌کرده‌اند، و نيز برخي از شبه فيلسوفان متأثر از انديشه‌اي درباره اعداد يا نوع حروف بوده و هستند.


در واقع، بسياري از اعدادي که در نقلهاي ديني آمده، مي‌تواند براساس يک محاسبه الهي باشد، اما اينکه اين عدد در موارد ديگري هم کابرد دارد و بدون يک مستند ديني مي‌توان از آن در ساير موارد استفاده کرد، قابل قبول نيست. به عنوان نمونه، در دهها مورد در کتابهاي دعا، عدد صد به کار رفته که فلان ذکر را صد مرتبه بگوييد، اما اين دليل بر تقدس عدد صد به عنوان صد نمي‌شود. همين طور ساير اعداد طي روزگاران، صورت تقدس به خود گرفته گاه سوء استفاده‌هايي هم از آنها مي‌شود. تنها چيزي که درباره برخي از اين اعداد مي‌شود گفت، آن است که آن اعداد معين نشانه کثرت است. به عنوان مثال، درباره هفت چنين اظهار نظري شده است. بيش از اين هر چه گفته شود، نمي‌توان به عنوان يک استدلال به آن نظر کرد.


عدد «اربعين» در متون ديني
يکي از تعبيرهاي رايج عددي، تعبير اربعين است که در بسياري از موارد به کار رفته است. يک نمونه آن که سن رسول خدا(ص) در زمان بعثت، چهل بوده است. گفته شده که عدد چهل در سن انسانها، نشانه بلوغ و رشد فکري است. گفتني است، برخي از انبيا در سنين کودکي به نبوت رسيده‌اند.


در قرآن آمده است «ميقات» موسي با پروردگارش در چهل روز حاصل شده است. در نقل است که، حضرت آدم چهل شبانه روز بر روي کوه صفا در حال سجده بود. (مستدرک وسائل، ج9، ص329) درباره بني اسرائيل هم آمده که براي استجابت دعاي خود چهل شبانه روز ناله و ضجه مي‌کردند. (مستدرک، ج5، ص239) اعتبار حفظ چهل حديث که در روايات فراوان ديگر آمده، سبب تأليف صدها اثر با عنوان اربعين در انتخاب چهل حديث و شرح و بسط آنها شده است. در اين نقلها آمده است که اگر کسي از امت من، چهل حديث حفظ کند که در امر دينيش از آنها بهره برد، خداوند در روز قيامت او را فقيه و عالم محشور خواهد کرد. در نقل ديگري آمده است که اميرمومنان(ع) فرمودند: اگر چهل مرد با من بيعت مي‌کردند، در برابر دشمنانم مي‌ايستادم.(الاحتجاج، ص84)


مرحوم کفعمي نوشته است: زمين از يک قطب، چهار نفر از اوتاد و چهل نفر از ابدال و هفتاد نفر نجيب، هيچ گاه خالي نمي‌شود.(بحار، ج53، ص200) درباره نطفه هم تصور بر اين بوده که بعد از چهل روز علقه مي شود. همين عدد در تحولات بعدي علقه به مضغه تا تولد در نقلهاي کهن به کار رفته است، گويي که عدد چهل مبدأ يک تحول دانسته شده است.


در روايت است کسي که شرابخواري کند، نمازش تا چهل روز قبول نمي‌شود. و نيز در روايت است که کسي که چهل روز گوشت نخورد، خلقش تند مي‌شود. نيز در روايت است که کسي که چهل روز طعام حلال بخورد، خداوند قلبش را نوراني مي‌کند. نيز رسول خدا(ص) فرمود: کسي که لقمه حرامي بخورد، تا چهل روز دعايش مستجاب نمي‌شود.(مستدرک وسائل، ج5، ص217)
اينها نمونه‌اي از نقلهايي بود که عدد اربعين در آنها به کار رفته است.


2ـ اربعين امام حسين(ع)
بايد ديد در کهن‌ترين متون مذهبي ما، از «اربعين» چگونه ياد شده است. به عبارت ديگر، دليل بزرگداشت اربعين چيست؟ چنانکه در آغاز گذشت، مهمترين نکته درباره اربعين، روايت امام عسکري(ع) است. حضرت در روايتي که در منابع مختلف از ايشان نقل شده، زيارت اربعين را يکي از پنج نشانه مؤمن دانسته‌اند.


اين حديث تنها مدرک معتبري است که جداي از خود زيارت اربعين که در منابع دعايي آمده، به اربعين امام حسين(ع) و بزرگداشت آن روز تصريح کرده است. اما اينکه منشأ اربعين چيست، بايد گفت، در منابع به اين روز به دو اعتبار نگريسته شده است.


نخست روزي که اسيران کربلا از شام به مدينه بازگشتند. دوم روزي که جابر بن عبدالله انصاري، صحابي پيامبر خدا(ص) از مدينه به کربلا وارد شد تا قبر حضرت اباعبدالله الحسين(ع) را زيارت کند. شيخ مفيد(م413) در «مسار الشيعه» که در ايام مواليد و وفيات ائمه اطهار(ع) است، به روز اربعين اشاره کرده و نوشته است: اين روزي است که حرم امام حسين(ع)، از شام به سوي مدينه مراجعت کردند. نيز روزي است که جابر بن عبدالله انصاري براي زيارت امام حسين(ع) وارد کربلا شد.


در کتاب «نزهه الزاهد» هم که در قرن ششم هجري تأليف شده، آمده است: در بيستم اين ماه بود که حرم محترم حسين(ع) از شام به مدينه آمدند. (نزهه الزاهد، ص241) همين طور در ترجمه فارسي«فتوح ابن اعثم» (الفتوح ابن اعثم، تصحيح مجد طباطبائي، ص916) و کتاب «مصباح، کفعمي که از متون دعايي بسيار مهم قرن نهم هجري است اين مطلب آمده است. برخي عنوان کرده‌اند که عبارت شيخ مفيد و شيخ طوسي، بر آن است که روز اربعين، روزي است که اسرا از شام به مقصد مدينه خارج شدند، نه آنکه در آن روز به مدينه رسيدند. (لؤلؤ و مرجان، ص154) به هر روي، زيارت اربعين از زيارتهاي مورد وثوق امام حسين(ع) است که از لحاظ معنا و مفهوم قابل توجه است 

   
سوره فجر
این سوره، در روایت امام صادق (ع) به سوره امام حسین (ع) مشهور است و توصیه شده که در نمازهای واجب و مستحب، خوانده شود: «اِقْرَؤُا سُورَةَ الفَجِرِ فی فَرائِضِکم وَ نَوافِلِکم، فَاِنها سُورَةُ الحُسَین (ع) وَ ارْغَبُوا فیها» (سوره فجر را در فرائض و نوافل بخوانید زیرا آن سوره حسین‌(ع) است و در آن رغبت داشته باشید.)(1)

و این نامگذاری، جالب است، «چرا که قیام کربلای حسین(ع)، خود انفجار فجری از ایمان و جهاد بود، در ظلمت شب جور و شرک بنی امیه، و همچنان که با فجر و آغاز روز، حرکت و حیات مردم شروع می شود. با خون حسین(ع) و یارانش در عاشورا، اسلام جانی تازه گرفت و حیاتی مجدد یافت».(2)

در ذیل روایتی از امام صادق(ع)، علت نامگذاری این سوره به سوره فجر، این بیان شده که سیدالشهداء نفس مطمئنه و راضیه و مرضیه است و یارانش نیز اینگونه اند: «فَهُوَ ذُوالنَفسِ المُطمَئِنةِ الراضِیةِ المَرضِیةِ وَ اَصحابُهُ مِن آلِ‌ مُحَمدٍ هُم الراضُونَ عَن اللهِ یومَ القِیامَةِ وَ هُوَ راضٍ عَنهُم».(3)
ترجمه: پس او صاحب نفس مطمئنه راضیه مرضیه است و اصحاب آن حضرت از آل محمد‌(ص) نیز از خداوند در روز قیامت راضی هستند و خداوند از آنها راضی است.

کهیعص
از حروف مقطعه قرآن در اول سوره مریم است، طبق برخی تفاسیر، این حروف رمزی اشاره به حوادث یا فضایل یا مسایلی دارد که اهل بیت به علم آن آگاهند. از جمله تفسیرها و تأویلهای این حروف، انطباق آن با حادثه کربلاست. در روایات است: حضرت زکریا نام پنج تن آل عبا را از جبرئیل فرا گرفت و چون به نام امام حسین(ع) می رسید، اندوهگین می شد و اشک در چشمش می آمد. اما با نامهای دیگر، اندوهش می رفت. راز آن را از خداوند پرسید. خداوند با «کهیعص» قصه آن را خبر داد. «کاف»، نام کربلاست، «ها»، کشته شدن عترت طاهره است، «یأ» یزید ستمگر، قاتل حسین(ع) است، «عین» عطش حسین(ع) و «صاد» صبر و مقاومت اوست. زکریا سه روز در مصیبت حسین(ع) گریست و از خدا خواست که فرزندی به او عطا کند و با محبت او، آزمایشش کند و آنگونه که محمد صلی الله علیه و آله را در سوگ فرزندش به داغ نشاند، او را هم داغدار کند. خداوند، یحیی را به او عطا کرد. یحیی هم همچون حسین(ع) شش ماهه به دنیا آمد. (4) میان یحیی بن زکریا و حسین بن علی شباهتهای دیگر نیز وجود دارد. سر هر دو مظلومانه بریده شده و سر هر دو در طشت و طبقی پیش طاغوت زمانشان نهاده شد.

سیمای حسین (ع) در احادیث پیامبر (ص)
حسینٌ منی و انا من حسین(ع). حدیثی که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرموده است و در کتب حدیثی شیعه و اهل سنت آمده است، متن کامل آن چنین است:

«حُسَینٌ مِنی وَ اَنَا مِن حُسَین اَحَب اللهُ مَن اَحَب حُسَینا وَ اَبْغَضَ اللهُ مَن اَبغَضَ حُسَینا، حُسَینٌ سِبطٌ مِنَ الا سباطِ، لَعَنَ اللهُ قاتِلَهُ»(5) اینگونه تعبیر (من از اویم و او از من است) نشانه وحدت کامل فکری، روحی، مرامی، جسمی و خط مشی است و رسول خدا صلی الله علیه و آله نیم قرن پیش از حادثه کربلا، خواسته قیام و نهضت حسینی را تداوم راه خویش بداند و دشمنان سیدالشهداء را که دست خود را به خون او آلودند، دشمنان و قاتلان خود به حساب آورد. چرا که خشم و رضا و جنگ و صلح و یاری یا جفا بر حسین(ع)، همسان با خشم و رضا و جنگ و صلح و یاری و جفا بر پیامبر خداست. این دو، یک جان در دو بدن و یک فکر و مرام در دو زمانند.(6)

به تعبیر امام خمینی(ره): «با زنده نگه داشتن او اسلام زنده می شود. «أنا من حسین»، که روایت شده است که پیغمبر فرموده است، این معنایش این است که حسین مال من است، و من هم از او زنده می شوم».(7)

حسین، سید جوانان بهشت
پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ فرمود: «الحَسنُ و الحُسَین سَیدا شَبابِ اَهلِ الجَنّة؛ حسن و حسین، دو آقای جوانان اهل بهشتند».

در بعضی از احادیث چنین آمده است که پیامبر فرمود: «فرشته‌ای از آسمان که مرا زیارت نکرده بود، از جانب خدا برای زیارت من، اذن خواست. پس به من خبر و مژده داد که دخترم فاطمه، سیده‌ی زنان امت من است و این که حسن و حسین، دو آقای جوانان اهل بهشتند».(8)

فضیلت دوستی حسین ـ علیه‌السلام ـ و نکوهش دشمنی با آن حضرت
پیامبر اعظم ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ بیرون آمد، در حالی که حسن و حسین با او بودند و هرکدام بر یک دوش پیامبر بودند. حضرت، یک بار حسن را می‎بوسید و یک بار حسین را؛ تا به ما رسید و فرمود: «مَن اَحبَّ الحسنَ و الحسینَ فَقَد اَحبّنی وَ مَنَ اَبغَضَهما فَقَد اَبغَضَنِی؛ هرکس حسن و حسین علیه‌السلام را دوست بدارد، همانا مرا دوست داشته و هرکس آن‌ها را دشمن بدارد، پس البته مرا دشمن داشته است».(9)

محبوب پیامبر (ص)
در روایت دیگری آمده است که: جمعی با رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ به میهمانی می‌رفتند و آن حضرت پیشاپیش آنان حرکت می‌کرد. در اثنای راه، حسین ـ علیه‌السلام ـ را دید و خواست او را در آغوش بگیرد. حسین ـ علیه‌السلام ـ به این سو و آن سو می‌دوید. پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ با مشاهده‌ی این حالت، تبسم می‌کرد تا آن‌که او را در آغوش گرفته، یک دست خود را به پشت سر و دست دیگر را به زیر چانه‌ی ایشان نهاد و لب‌های مبارک‌شان را بر لب‌های حسین ـ علیه‌السلام ـ قرار داده، بوسه می‌زد و می‌فرمود: «حسین از من است و من از اویم. خداوند دوست دارد کسی را که او را دوست دارد». (10)

ابن ‌عبدالبرّ قرطبی از ابوهریره روایت می‎کند که گفت: این چشم‌هایم دید و گوش‌هایم شنید که پیغمبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله، هر دو دست حسین را گرفته بود و پاهای حسین بر روی پاهای پیغمبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ بود. حسین بالا رفت تا پاهایش را بر سینه‌ی پیغمبر گذارد. پس پیغمبر فرمود: دهان باز کن! پس بوسیدش، و سپس گفت: خدایا او را دوست بدار، زیرا من او را دوست می‎دارم».(11)

در البداء و التاریخ نقل شده که بعد از واقعه عاشورا یزید امر کرد تا خاندان و بانوان آن حضرت را بر در مسجد نگاه دارند تا مردم آن‌ها را ببینند؛ و خودش سر مبارک حسین ـ علیه‌السلام ـ را در جلو خود گذاشته بود و با چوب یا شمشیر بر لبان مطهر حضرت می‎زد. ابوبرزه اسلمی برخاست و گفت: «به خدا قسم، چوب تو، به همان موضعی می‎خورد که مکرر دیدم پیغمبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله آن‌جا را می‎بوسید».(12)

اول کسی که وارد بهشت می‎شود
روزی پیغمبر اکرم ـ صلی‎الله‎علیه‎و‎اله ـ به علی ـ علیه‎السلام ـ فرمود: «اولین کسانی که وارد بهشت می‎شوند، من، تو، فاطمه، حسن و حسین هستیم». علی علیه‎السلام عرض کرد: «پس دوستان ما چطور»؟ پیغمبر ـ صلی‎الله‎علیه‎و‎آله ـ فرمود: «به دنبال شما وارد می‎شوند».(13)

گلی از باغ دنیا
راوی می‎گوید: «خدمت رسول خدا ـ صلی‎الله‎علیه‎و‎آله ـ شرفیاب شدم. دیدم که حسن و حسین، روی دوش اویند. عرض کردم: ای رسول خدا! آیا این دو را دوست می‎داری؟ فرمود: برای چه دوست نداشته باشم، در حالی که این دو، گل‌های من‌اند از باغ دنیا».(14)

فرزند نهم امام حسین (ع)
پیامبر ـ صلی‎الله‎علیه‎و‎آله ـ فرمود: «حسن و حسین، دو امام امت من بعد از پدرشان می‎باشند، و دو آقای جوانان اهل بهشتند، و مادرشان، سیده‌ زنان جهانیان و پدرشان، سیدالوصیین است. و از فرزندان حسین، نه نفرند که نهمین آن‌ها از فرزندان من قائم است. طاعت او، طاعت من و مخالفت با او، مخالفت با من است. به سوی خدا شکایت می‎کنم از کسانی که فضیلت ایشان را انکار و احترام‎شان را بعد از من ضایع می‎نمایند، و خداوند کافی است در ولایت کارها و نصرت عترت من و امامان امت من؛ و انتقام‌گیرنده است از کسانی که حق آن‌ها را انکار نمایند.(15)

خداوند محسن است و فرزند فاطمه حسین
پیامبر اکرم ـ صلی‎الله‎علیه‎و‎آله ـ فرمود: «چون خدا، آدم را آفرید، در سمت راست عرش، پنج شبح در نور دید که در سجده و رکوع هستند. آدم علیه‎السلام پرسید: این پنج شبح که در هیبت و صورت من هستند، کیستند؟ خطاب شد: اینان پنج تن از فرزندان تو هستند که پنج اسم برای آن‌ها از نام‌های خود مشتق کرده‌ام، و اگر برای اینان نبود، بهشت و جهنم، عرش و کرسی، آسمان و زمین، فرشتگان و آدمیان و جنّیان را نمی‎آفریدم. پس من محمودم و این، محمد است. من عالی هستم و این، علی است. من فاطرم و این، فاطمه است. من احسانم و این، حسن است. من محسنم و این، حسین است. به عزتم سوگند یاد نموده‌ام که هرکس ذره‌ای از کینه‌ی ایشان را در دل داشته باشد، او را داخل آتش می‎کنم. اینان برگزیدگان من هستند، و به اینان نجات می‎دهم، و به اینان هلاک می‎نمایم. هر وقت حاجتی داری، به این پنج تن متوسل شو».

پس پیغمبر ـ صلی‎الله‎علیه‎و‎آله ـ فرمود: «مائیم کشتی نجات! هرکس به آن متعلق شود، نجات یابد و هرکس از آن برگردد، هلاک شود».(16)

دوستان حسین، اهل بهشتند
ابن‌عباس، حدیثی طولانی از پیغمبر ـ صلی‎الله‎علیه‎و‎آله ـ در فضائل حَسنین ـ علیهم‎السلام ـ روایت کرده که در پایان آن می‎فرماید: «خدایا! تو می‎دانی که حسن، حسین و عمو و عمه‌ی آنان، اهل بهشتند. هرکس آن‌ها را دوست بدارد، در بهشت است و هرکس آن‌ها را دشمن بدارد، در آتش است».(17)

پی نوشت ها:ـــــــــــــــــــــــ
1. سفینة البحار ، ج 2 ، ص 346 ، عوالم ( امام حسین ) ، ص 97 .
2. آشنایی با سوره ها ، جواد محدثی ، ص 92 . در این باره مقاله ادبی تحلیلی « سوره فجر، سوره امام حسین» را در «روایت انقلاب» ص 138 بخوانید.
3. عوالم ( امام حسین ) ، ص 98 .
4. تفسیرالبرهان ، ج 3 ، ص 3 ، بحارالانوار ، ج 44 ، ص 223 . آیات دیگری نیز به شهادت امام حسین (ع) تأویل شده است . ر . ک‍ : بحارالانوار ، ج 44 ، ص 217 باب « آلایات المأولة لشهادته » .
5. احقاق الحق ، قاضی نورالله تستری ، ج 11 ص 265 ، بحارالانوار ، ج 43 ص 261 ؛ تاریخ الاسلام ، ذهبی ، ج 5 ، ص 97 .
6. به مقاله ارزشمند « حسین منی و انا من حسین » از : محمد باقر بهبودی در « یادنامه علامه امینی » ، مقاله چهاردهم ، ص 305 مراجعه کنید .
7. صحیفه نور ، ج 13 ص 158 .
8. سنن ابن‌ماجه، ج 1، ص 556. استیعاب، ج 1، ص 376. الجامع‌الصغیر، ج 1، ص 7.
9. پرتوی از عظمت امام حسین (ع)، لطف‌الله صافی، ص 33.
10. «حسین منی و انا منه، احبّ الله من احبّ حسیناً»، طبقات ابن‌سعد.
11. استیعاب، ج 1، ص 182. الجامع‌، ج 3، ص 148.
12. کامل، ج 3، ص 299. تاریخ طبری، ج 4، ص 356. ترمذی، ج 13، ص 198.
13. «انّ اوّل یدخل الجنه انا و انت و فاطمه و الحسن و الحسین. قال علی، فمحبّونا؟ قال: من ورائکم»، ذخائرالعقبی، ص 123. کنزالعمال، ج 6، ص 216.
14. «ان الحسن و الحسین هما ریحانتای من الدنیا»، کنزالعمال، ج 13، ص 671.
15. فرائدالسبطین، ج 1، ص 42، به نقل از پرتوی از عظمت امام حسین، لطف‌الله صافی، ص 39.
16. فرائدالسبطین، ص 25.
17. نورالابصار، ص 114.

منبع: مرکز خبر حوزه 

ماه صفر در نزد شیعیان

شیعیان إثنى عشرى و محبان اهل بیت علیهم السّلام، ماه صفر را از ایام سوگوارى سال مى دانند. زیرا در ابتداى این ماه خانواده امام حسین علیه السّلام و بازماندگان واقعه کربلا...

را به صورت اسیرى وارد شام نمودند و آنان را در فشار روحى و روانى و مورد تحقیر و توهین قرار دادند، به طورى که یکى از فرزندان خردسال امام حسین علیه السّلام، به نام رقیه (س)، بر اثر این سختى هاى طاقت فرسا، در دمشق به لقاءاللّه پیوست. هم چنین، بیستم این ماه، اربعین شهادت امام حسین علیه السّلام و یارانش در کربلا است.

بنا به روایت علماى شیعه و برخى از علماى اهل سنت، در ۲۸ صفر، رحلت جانگداز رسول گرامى اسلام حضرت محمد صلّى اللّه علیه و آله و شهادت سبط پیامبر، حضرت امام حسن مجتبى علیه السّلام و در آخر این ماه، شهادت ثامن الحجج حضرت على بن موسى الرضا علیه السّلام واقع شده است. بدین جهت، شیعیان این ماه را همانند ماه محرم، به سوگوارى مى پردازند. در بسیارى از مراسم ها و محافل مذهبى، دو ماه محرم و صفر را پشت سر هم گرامى مى دارند و در آن ها به عزادارى مشغول مى باشند.



1 صفر الخیر :

- مسلمان شدن سه تن از مشركین مكه (عمرو بن ‏عاص، خالد بن ‏ولید و عثمان ‏بن ‏أبى‏ طلحه) سال هشتم هجرى قمرى.
- وقوع جنگ صفین سال 37 هجرى قمرى.
- ورود اسیران واقعه كربلا به شام سال 61 هجرى قمرى.
- شورش اهالى بغداد بر ضد حكومت وقت سال 249 هجرى قمرى.
- قتل صاحب‏الزّنج و پایان یافتن فتنه زنگیان سال 270 هجرى قمرى.


2 صفر الخیر:

- شهادت زیدبن علی بن الحسین علیهم السلام سال 121 هجری قمری.


3 صفر الخیر:

- میلاد مسعود امام محمدباقر علیه السلام - سال 57 هجرى قمرى.
- درگذشت محمدبن عبدالله مشهور به حاکم نیشابوری سال 405 قمری.
- درگذشت آیت الله میرزا محمد علی شاه آبادی 1369 قمری.


5 صفر الخیر:

- شهادت حضرت رقیه بنت الحسین علیها و علیه السلام در خرابه شام - سال 61 هجرى قمرى.


6 صفر الخیر:

- صدور توقیع امام عصر ارواحنا فداه برای حسین بن روح نوبختی .


7 صفر الخیر:

- میلاد مسعود امام موسى‏كاظم علیه السلام سال 128 هجرى قمرى.
- شهادت امام حسن مجتبی علیه السلام سال 50 قمری بنا بر نقل شیخ مفید علیه الرحمه.
- وفات فقیه عالی مقام آیت الله مرعشی نجفی رحمت الله علیه 1411 هجری قمری.


8 صفر الخیر:

- درگذشت سلمان محمدی فارسى - سال 35 هجرى قمرى.
- شكنجه وآزار ابن‏زیات، به دستور متوكل‏ عباسى - سال 233 هجری قمری.
- رحلت فقیه اصولی آیت الله سید ابوالقاسم خویی 1413 قمری.


9 صفر الخیر:

- شهادت عمّار یاسر در 93 سالگی و خزیمه بن ثابت در جنگ صفین - سال 37 هجرى قمرى.
- درگذشت آیت الله سید محمد حسین حسینی تهرانی 1416قمری.
- وقوع جنگ نهروان - سال 38 هجرى قمرى.
- درگذشت فقیه اهل بیت حاج شیخ محمدجعفر محمدی قوچانی.


10 صفر الخیر:

- درگذشت سلیمان ‏بن ‏عبدالملك ‏اموى - سال 99 هجرى قمرى.
- درگذشت آیت الله محمدباقر ملکی میانجی در 95 سالگی در سال 1419 قمری.
- خلافت عمر بن ‏عبدالعزیز اموى - سال 99 هجرى قمرى.
- وفات آیت الله سید عبدالهادی شیرازی 1382 قمری.


11 صفر الخیر:

- درگذشت آیت الله محمدعلی اردوبادی در سال 1380 قمری.


12 صفر الخیر:

- وفات هارون برادر و وزیر حضرت موسی علیهمالسلام.


13 صفر الخیر:

- وفات احمدبن شعیب نسایى (صاحب سنن كبیرنسایی) - سال 303 هجرى قمرى.
- درگذشت وکیل الرعایا کریم خان زند فرمانروای سلسله زندیه در سال 1193 قمری.
- اختیار حکمین در صفین و حیله عمروبن عاص سال 37 قمری.

14 صفر الخیر:

- خلع ابراهیم ‏بن ‏ولید از خلافت - سال 127 هجرى قمرى
- شهادت محمدبن ابی بکر کارگزار امیرالمومنین علیه السلام در مصر در سال 38 قمری(بنا بر قولی).
- ولادت حکیم ملا محمد فیض کاشانی در سال 1007 قمری.
- درگذشت آیت الله حاج شیخ محمدتقی بروجردی 1314 قمری.


15 صفر الخیر:

- شروع بیماری حضرت رسول اکرم صلوات الله علیه و آله و سلم.
- جنگ یزید بن ‏مهلب با سپاهیان یزید بن ‏عبدالملك - سال 102 هجرى قمرى.
- خلافت مروان‏ حمار، آخرین خلیفه اموى - سال 127 هجرى قمرى.
- درگذشت حسین ابن عبیدالله ابن غضائری در سال 411 قمری.


17 صفر الخیر:

- شهادت حضرت رضا علیه السلام به نقل مرحوم طبرسی و ابن اثیر در سال 203 قمری.
- شهادت اویس قرنی در جنگ صفین سال 37 قمری.
- درگذشت علامه میرحامد حسین هندی مولف عبقات الانوار در لکنهو در سال 1306 قمری.


20 صفر الخیر:

- اربعین امام حسین علیه السلام
- زیارت قبر امام حسین علیه السلام از سوى جابر بن ‏عبدالله.
- فاجعه بئر معونه و كشته شدن مبلغان اسلامی - سال سوم هجرى قمرى.
- درگذشت عالم بزرگ شیخ جعفر شوشتری در سال 1303 قمری.


22 صفر الخیر:

- مرگ الموفّق بالله عباسى - سال 278 هجرى قمرى.
- صدور توقیع شریف امام عصر ارواحنا فداه برای شیخ مفید علیه الرحمه و الرضوان 420 قمری.


23 صفر الخیر:

- درگذشت آیت الله شیخ محمدباقر نجفی اصفهانی در سال 1310 قمری.
- پی کردن ناقه حضرت صالح نبی علیه السلام توسط قومش
- گرفتار شدن حضرت یونس علیه السلام در شکم ماهی.


24 صفر الخیر:

- شدت یافتن بیماری رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم.
- درگذشت صاحب بن عباد وزیر دانشمند دیلمیان در سال 385 قمری.
- شهادت آیت الله میرزا علی غروی تبریزی در سال 1419 قمری.


25 صفر الخیر:

- طلب نمودن شانه گوسفند و دوات از جانب پیامبر اعظم صلوات الله و سلامه علیه و آله برای معرفی جانشین خود.


26 صفر الخیر:

- درگذشت ثابت بن قره حرانی در سال 288 قمری.
- دستور پیامبر اكرم صلّی الله علیه و آله و سلم به لشکر اسامه جهت آماده شدن در جنگ با رومیان.
- سالروز انقراض حکومت امویان


27 صفر الخیر:

- کشته شدن اسود عنسى، به تدبیر فرماندار یمن - سال 11 هجرى قمرى.
- مأموریت اسامة بن ‏زید براى تجهیز سپاه اسلام جهت نبرد با رومیان - سال 11 هجرى قمرى.
- رحلت آیت الله سید عبدالاعلی سبزواری 1414 قمری.


28 صفر الخیر:

- رحلت جانگداز و شهادت گونه پیامبر اسلام صلوات الله و سلامه علیه و آله سال 11 هجرى قمرى.
- شهادت امام حسن ‏مجتبی علیه السلام - سال 50 هجرى قمرى.
- خلافت ابوبكر بن ‏ابى ‏قحافه - سال 11 هجرى قمرى.
- درگذشت موسى‏ بن ‏بغا از فرماندهان نظامى و ترك‏نژاد متوكل عباسی- سال 264 هجرى قمرى.


30 صفر الخیر:

- شهادت ثامن الائمه حضرت امام رضا علیه السلام (آخرین روز ماه صفر ) سال 203.
- توطئه سران قریش براى كشتن پیامبر صلوات الله و سلامه علیه و آله - آخرین روز ماه صفر سال اول هجری.


منبع: وبلاگ رسم زمانه